varji: Glesga travelogue + Lnql #1

Glasgowwwww!

Glesga kienet kif immaginajta - nies generalment orrajt imma slavag, centru bhal kwalinkwa belt ohra Ingliza (cioe' boring ghall-ostja b'sekwenza b'nies ikkapiljati perfettament u b'hwejjeg mixtrija mis-sitt chains ta' hwejjeg kullimkien fl-Ingilterra bla ebda varjeta jew imaginazzjoni ghaddejin fuq il-bankini ta' Glasgow bi sfond ta' l-istess kocc hwienet warajhom: Gregg's, Iceland, Starbucks, Greggs, Tesco, Starbucks, Gregg's, Sainsbury's, Starbu... zzz) u ammont kbir - anzi ridikolu - ta' chavs u neds fis-subborgi li dort ftit. Ghogobni l-iktar in-naha ta' l-Universita (hdejn l-istazzjoni tal-ferrovija sotteranja ta' Hillhead) - partikolarment ghax l-istinti ekonomici tieghi (ie, qamel) geghluni nipprova full scottish breakfast tajjeb hafna ghal £2.50 biss, vittorja ekonomika li ftit domt niehu pjacir biha ghax l-ghada kilna post eccellenti jismu The Ubiquitous Chip u hallast l-ekwivalent ta' l-ispejjez tal-preparamenti ta' l-CHOGM ghal ikla ghal tnejn.

Kont mistaghgeb bin-nuqqas ta' immigranti... dan l-ahhar skoprejt li fi Brussell hemm iktar barranin milli hemm f'Londra, allura ghamilta premura li ma nqabbilx imma kien stramb ghalija inkun wiehed mill-ftit li ma jitkellimx b'dak l-accent jew li ma kontx viking liebes il-burberry bhal bqija.

Ghand il-Wee Curry Shop ftakart kif ikun curry ta' veru wara snin niekol il-curries 'pjuttost mhux pikkanti' (kilt gelati iktar pikkanti) t'hawn. Curry ta' veru irid ifargek u jgheghlek tigri kilometri bla ma tieqaf qabel ma ssib garra ilma, bir, jew - preferibbilment - fabbrika tal-Highland Spring. U fil-fatt hekk kien - kien iebes naccerta ruhi li l-curries kienu veru tajbin bhal ma jghidu tat-Time Out tant kienu jaharqu. Ta' sissi gastronomikament imrobbi f'Malta u l-Belgju nahseb nippreferi l-curries tas-sinjorini taghna imma hemm bzonn curry bhal dawk li doqt Glesga biex igibek f'postok u jfakkrek kif ikun curry genwin... Nizziltu kif suppost jinzel... b'pinta u battered deep fried Mars bar (li kienet tajba hafna ghalkemm nahseb hassejt l-arterji ta' qalbi johorgu fuq strajk ma' l-ewwel gidma) minghand chippie hdejn il-lukanda...

Jekk tridu tkunu tafu iktar fuq in-nies ta' Glasgow, nahseb dan il-ktieb, ibbazat fuq il-famuzi Mr. Men li niftakar sew meta kont zghir, jispjega hafna dwar in-nisa u rgiel tat-tieni belt ta' l-imperu Ingliz...

La nuova questione linguistica #1:
Fejn l-irridentist imperjali jipprova jqabbel certu aspetti ta' Malta ma' Wales u jhokk rasu u jistaqsi jekk konniex, fil-fatt, ahjar meta konna aghar...

What have the romans ever done for us?

Bhal ma Wales igawdu minn 12m+ Sterlina infiq fuq il lingwa taghhom grazzi ghall-bwrdd-yr-iaith gymraeg, bhal ma Wales ghandhom BBC taghhom (BBC Wales u BBC Cymru), bhal ma Wales tgawdi minn sinjali tat-triq u sinjaletika ta' informazzjoni bil-y gymraeg (haga li ghalkemm ahna indipendenti, bilingwi u b'ilsien nazzjonali taghna m'ghandiex - ahseb u ara l-famuz Windows bil-Malti li tant ftahru li kellu jsir, hekk kif jezisti bil-gymraeg. Is-sinjaletika theggeg anke intraprizi, fosthom intraprizi kbar bhal Boots jew Ikea juzaw il-lingwa biex titheggeg tintuza fil-"hajja miktuba" ta' kuljum), Kunsill dwar l-Arti progressivi u b'karus li fih iktar minn lira u nofs, bhal ma Wales ghanda servizz ta' trasport u infrastruttura dicenti u meghjuna, u mhux ftit, mill-gvern centrali Ingliz u affarijiet ohra. Bhal ma' l-Ingilterra li sawtet dawn il-lingwi nazzjonali u libsitilhom speci ta' Welsh Not ma ghonqom, kellha tiskuza ruha billi mhux biss taccetahom, imma tiftah il-portafoll u theggeg l-uzu taghhomu. Ma ninsewx wara kollox li, ironikament, ir-raguni li qieghed nikteb dan il-blogg bil-Malti u r-raguni li l-Malti accettat bhala l-lingwa taghna u mhux it-Taljan kienet il-politika lingwistika ta' l-Inglizi (vera li biex jehilsu mit-Taljan riedu jdahhlu l-Malti - imma xorta dahluh) u mhux ta' certu Maltin!

Forsi bhal Wales, ahna stajna niehdu ferm iktar milli ghandna illum kieku konna iktar makkakki fuq il-mejda tan-negozjati minflok qomna biex intuhom daqtejn ta' sieq il-barra hafna snin ilu. Ghax kos, nghidu li ahna tfajnihom il-barra mhux huma telqu, imma iebes temmen li forza imperjali li kellha kwart tad-dinja f'idejha tingheleb minn hames meditteranji fuq isola zghira...

Ma jimpurtanix li l-Maltin ikunu jew ma jkunux fit-tmun (ie, Malta indipendenti). Fit-tmun irrid xi hadd li jaf xogholu sew u jaf x'inhu jaghmel - ma jimpurtanix x'inhi n-nazzjonalita' tieghu. Fit-tmun nippreferi kaptan Ingliz u mhux bahrin Maltin (ghalkemm - idealment - ikun hemm kaptan Malti - jekk kaptan Malti bil-passaport Ingliz, jew kaptan Malti bil-passaport Malti ma jimpurtanix l-aqwa li hu kaptan serju li jaf ir-rotta).

Ftit dispjacut li bqajna hawn isfel - ahna t-taljani li jitkellmu bl-gharbi u jridu jkunu Inglizi - minsija minn kullhadd ghax forsi ridna li jinsewna bl-indipendenza (ara kemm ghamilna kjass biex nidhlu fl-U.E. ma jmurx ikollna nergghu naqsmu mal-barrani, jew nohorgu naqra minn qoxortna).


KONKLUZJONI U MISTOQSIJA/IET

Il-punt tieghi semplici. Dak li jkun jitlob l-indipendenza ghax hemm cans igawdi minn affarijiet li kieku kien kolonja ma kienx igawdi minnhom - wahda mill-punti krucjali hi l-lingwa (fost affarijiet ohra). Imma ghandi suspett li kieku f'dan iz-zmien ta' PC politiku u apologiji ghall-kolonjalismu huma relattivament komdi l-kolonji li ghad fadal (mhux kollha ovvjament). Ghax nghiduha kif inhi - min ghad ghandu l-kolonji jrid iroddhom lura issa ghax ma jistax jaqbad jobrom u jiehu minnhom kif irid bhal qabel bla ma jigi isolat politikament ghax hu pajjiz salvagg u insensitiv - cioe, illum li tkun kolonja ghandek ferm iktar x'tiehu (u huma forsi lesti li jtuk ghall-kudos storici u politici) milli kieku kont kolonja ghoxrin sena ilu.

Mhux b'arroganza qieghed insaqsi, imma f'sens ta' dibattitu - jista' xi hadd jispjegali x'hadna billi keccejna l-Inglizi 'l hemm minflok ma ippruvajna inbiddlu s-sitwazzjoni favur taghna u niddiskutu u bir-reqqa u bil-ghaqal nhaddmu il-blata maghhom minflok waqajna ghall-estremizmu tipiku taghna?

U jekk certu tibdil, kemm lingwistiku kif ukoll politiku u infrastrutturali, ma sarx u forsi qatt mhux ser isir, mela ghalfejn baghtnihom 'l hemm l-Inglizi?